VİDEO VE TELEVİZYON İZLEMEK BEBEKLER İÇİN ZARARLI MI?
Televizyon, sosyal medya bilgisayarlar günümüzde hepimizin olmazsa olmazlarından biri haline geldi. Ama bebekler ve küçük çocukların küçük çocukların uzun süre TV ve video seyretmelerinin sosyal gelişimleri üzerine olası olumsuz etkileri bilimsel olarak gösteriliyor.
Yapılan çalışmalarda oyalamak adına 5 aylık bebeklerin dahi %40’ına ebeveynleri tarafından video izletildiği saptanırken, 2 yaşındaki bebeklerde bu oran %40’a çıkıyor. Uzmanlara göre bu rakamlar endişe verici.
EN ÖNEMLİ DÖNEM; 0-2 YAŞ
Yapılan bilimsel çalışmalarda 2 yaş ve daha küçük bebeklerin aşırı video ve tv izlemesinin bilişsel gelişimlerini olumsuz etkilediği gösterildi. Ayrıca bu bebeklerin dil gelişimlerinin de geciktiği ortaya koyulmuştır. 0-2 yaş arası aşırı televizyon ve özellikle tekrarlayan videolar izleme ile; dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve otizm arasında ilişki olduğunu gösteren pek çok araştırma bulunmaktadır. Bu nedenle Amerikan Pediatri Akademisi, önlem olarak 0-2 yaş kesinlikle ekrandan uzak durmaları gerektiğini söylemektedir.
EKRAN BAŞINDA GEÇİRİLEN SÜRE ÖĞRENMEYİ DE ETKİLİYOR
Çocuklarda beyin gelişimi ilk 3 yaş önemli ölçüde tamamlanmaktadır. Bu dönemde uyarıcılar beyin gelişimi de etkilemektedir. Tekrarlayan videolarda sadece 2 boyut vardır. Gerçek dünyada ise nesneler 3 boyutludur. Ekranda bir görünüp bir kaybolan nesneler çocukta süreklilik problemine yol açarken beyin gelişimini de olumsuz etkiliyor.
Cincinnati Children's Hospital Medical Center da yapılan çalışmada fazla ekrana maruz kalan çocuklarda beyin hasarı gösterildi mavi alanlar bu hasarı gösteriyor.
Yine yapılan başka bir çalışmada bebeklik döneminde daha fazla televizyon izleyen çocukların bir konuya dikkatini verme ve odaklamada sorun yaşama olasılığı oldukça yüksek olduğu bulundu.
ERKEN YAŞTA TV, TABLET VE TELEFONA MARUZ KALMAK KONUŞMAYI DA GECİKTİRİYOR
Televizyon, tablet, telefon gibi cihazlarda tek taraflı bir iletişim vardır. Bu cihazları izleyen bebek istediği tepkiyi alamaz. Tepki alamadığı için cevap vermeyi bırakabilir. Bebeğin bu dönemde dil gelişimi için en önemli şey karşılıklı iletişimdir. Karşılıklı iletişim bulamayan çocuk zamanla tepki vermeyi bırakır.
Televizyonun arkada açık olması bile konuşmayı etkiliyor. Yapılan araştırmalara normalde bir ebeveyn bebeğiyle saatte yaklaşık 940 kelime konuşurken, göre izlenmeyen ama arkada açık bir tv açık olduğunda kelime sayısı 770'e kadar düşmektedir.
ÇOK TELEVİZYON VE VİDEO İZLEMEK OTİZM YAPAR MI?
Direk olarak otizm yapmasa bile hafif bulguların bile derinleşmesine neden olur. Yapılan araştırmalar 2 yaş öncesinde sürekli televizyon izleyen çocukların bilişsel gelişimlerinin ve dil gelişimlerinin yaşıtlarına göre çok geride kaldığını göstermektedir. Bu dönemde aşırı televizyon izleme ile dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve otizm arasında ilişki olduğunu gösteren pek çok araştırma bulunmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü 0-2 yaş çocuklarının televizyon ve tablet vb. cihazlardan uzak durmaları gerektiğini vurgulamaktadır. Çocuğa video izleterek yemek yedirmek gibi davranışlar bu bulguların daha da derinleşmesine neden olur. Özellikle 0-2 yaş arası bebeklerin asla ekrana maruz kalmaması gerekmektedir.
EKRAN BAĞIMLILIĞI OYUN OYNAMA BECERİSİNİ DE ETKİLİYOR
Yapılan başka bir çalışmada ise 0-3 yaş arası fazla video ve tv izleyen bebeklerin de hareket ve oyun oynama yeteneklerinin azaldığı; hayal gücü gücü zayıfladığı için oyun kurma, oyun yaratma gibi becerilerinin de yok olduğu tespit edilmiştir. Kolay yoldan eğlenmeyi öğrenen çocuk kendi başına kaldığında oyun üretmeyi bilmemektedir. Yaşına uygun olarak yapabilmeleri gereken davranış ve becerileri gerçekleştirmeyi reddedebilir. (Makasla kağıt kesmek, kalem tutmak, boya yapmak, pedal çevirmek vb.)
EN TEHLİKELİ YER İSE VİDEO SİTELERİ!
Video paylaşım sitelerinde tekrar eden müzikli kısa içerikler ve bir içeriğin bitip ardından benzerinin başlaması 0-3 yaş arası çocuklarda beyin gelişimini ve dil gelişimini olumsuz etkiliyor. Yapılan araştırmalara göre bu sitelerde çok fazla vakit geçiren çocuklar büyüdükçe sosyalleşememeye başlıyorlar. Ekran karşısında geçirdikleri süreye ve başka etkilere de bağlı olarak bağımlılık geliştiriyorlar. Gerçek dünyadan kopuk olarak sanal bir dünyanın içinde yaşamlarını sürdürüyorlar. Ayrıca videolardaki kişileri veya karakterleri de örnek alıp benzer tutumlar sergileyebiliyorlar.
Bu yüzden uzmanlar 3 yaş öncesi asla video paylaşım sitelerinin izletilmemesi gerektiğini, 3 yaş sonrası ise kontrollü olarak güvenli içeriklerin olduğu kanalların en fazla 20-30 dakika ebeveyn kontrolünde izletilmesini öneriyor.
PEKİ, NE YAPMALI? TAMAMEN YASAKLAMAK DOĞRU MU?
Hayır. 2 yaşından sonra tamamen ekran yasağı uygulamak da, gördüğü her yerde ekrana ilgi duymasını teşvik edebilir. Bunun için 2 yaştan sonra;
-
Televizyon izleme süresi günde 1-2 saat olarak izin verilebilir. Video paylaşım siteleri ise 20-30 dakikayı aşmamalıdır.
-
Çocuk tekrarlayan videolar değil eğitici ve devamlılığı olan yaşına uygun çizgi filmler izlemelidir.
-
Televizyon bir ödül olarak verilmemelidir.
-
Televizyon oyalama aracı olarak görülmemelidir.
-
Televizyonda sadece reklam ve video klipler asla izletilmemelidir.
-
Televizyon eşliğinde yemek yeme alışkanlığı kazanmaması sağlanmalıdır.
-
Televizyon asla çocuğun öğrenmesini ve gelişmesini destekleyen en önemli kaynak olarak görülmemelidir.
KAYNAK !
MİNİK SEYİRCİLER: BEBEK VE KÜÇÜK ÇOCUKLARDA HAREKETLİ GÖRÜNTÜ ALGISININ GELİŞİMİ ÜZERİNE BİR DERLEME ISSN:1308-3198 Erciyes İletişim Dergisi KAYNAK
Van de Water, E. A., Rideout, V. J., Wartella, E. A., Huang, X., Lee, J. H., ve Shim, M. (2007). Digital childhood: Electronic media and technology use among infants, toddlers, and preschoolers. Pediatrics,
Han, Doug Hyun, Nicolas Bolo, Melissa A. Daniels, Lynn Arenella, In Kyoon Lyoo, and Perry F. Renshaw. “Brain Activity and Desire for Internet Video Game Play.”
Aksaçlıoğlu, A. G. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28.
KAYNAK 1
KAYNAK 2
KAYNAK 3
KAYNAK 4
KAYNAK 5