YUMURTA ÇATLATMA İĞNESİ NEDİR? NASIL UYGULANIR?
ÇATLATMA İĞNESİ NEDİR?
Yumurtlama olayı yaklaşık olarak adet döngüsü başlamadan, iki hafta önce meydana gelir. Bu dönemde korunmasız cinsel ilişki yaşanması durumunda, kadın vücudunda 72 saat kadar canlı kalabilen sperm ile yumurta birleşerek döllenme sağlanır. Ancak bazı durumlarda yumurta çatlaması gerçekleşemez. Bu durumda döllenme, yani doğal yolla gebelik de meydana gelmez.
Bu iğneler; kadının yumurtalarının istenen büyüklüğe ulaştığı, kendiliğinden çatlayamadığı durumlarda kullanılır. Yumurta çatlatma iğnelerinin içinde bulunan HCG Hormonu, normal şartlarda kadın vücudunda salgılanan Luteinleştirici Hormon ile aynı yapıya sahiptir. Bu iğne uygulandığında kadının vücudundaki Luteinleştirici Hormon değeri yükselir ve yumurta çatlar.
YUMURTA ÇATLATMA İĞNESİNİN MEKANİZMASI NASILDIR?
Yumurta çatlatma iğneleri HCG (human chorionic gonadotropin) ismi verilen hormonu içermektedir. Bu ilacın içeriğinde bulunan hCG hormonu kadın vücudunda bulunan LH ile aynı işlevi görür. HCG içeren ilaçlar uygulandığında, LH hormonunun etkisi taklit edilir ve yumurta çatlatma iğnesi uygulandıktan ortalama 36 saat sonra yumurtla çatlaması yani yumurtlama (ovulasyon) gerçekleşir.
ÇATLATMA İĞNESİ HANGİ DURUMLARDA YAPILIR?
Çatlatma iğneleri genelde infertilite tedavilerinde kullanılmaktadır. Bazı kadınlarda yumurtalıklarda yumurtalar kendiliğinden yeterli büyüklüğe ve olgunluğa ulaşmaz. Önce diğer ilaçlarla yumurtaların gelişmesi sağlanır daha sonra ise çatlatma iğneleri ile yumurtanın çatlaması gerçekleştirilir. Çatlatma iğnesinden sonra kontrollü ilişki önerilir.
Yine tüp bebek ve aşılama tedavilerinde de (her zaman olmasa da) çatlatma iğnesinden yararlanılmaktadır. Böylece tüp tedavide kullanılacak daha fazla sayıda olgun ve kaliteli yumurta elde edilmesi amaçlanır. Bu tedavide amaç yumurtaların çatlaması değil yumurtaların olgunlaşmasıdır. Normal koşullarda yumurtalardaki döllenme kapasitesinin yükselmesine neden olan LH hormonu görevini yumurta çatlatma iğnesi görmektedir.
ÇATLATMA İĞNESİ NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Çatlatma iğneleri genel olarak regl döneminin 1. gününden sonraki 14-18. günler arası yapılır. İğnenin yapılabilmesi için yumurtaların 18-22 mm arasında olgunluğa erişmiş olmaları gerekmektedir. Ama bu durum yumurtalıkların olgunlaşmasına bağlı olarak değişebilir. Yumurtalar yeterli seviyede olgunluğa ulaşmadan yumurta çatlama iğnesi yapılmaz. Her kadının regl döngüsü farklı olduğu için bu işlem için belli bir gün ya da zaman verilmesi de söz konusu değildir.
Bu sebeple düzenli olarak kan tahlilleri ve ultrason tetkikleriyle yumurtanın olgunlaşıp olgunlaşmadığı dikkatle takip edilmelidir.
ÇATLATMA İĞNESİ YAPILDIKTAN SONRA YUMURTA NE ZAMAN ÇATLAR?
Çatlatma iğnesi yapıldıktan 36 saat sonra çatlama işlemi gerçekleşecektir. Yani iğne yapıldıktan 1,5 gün sonra, yumurtlama meydana gelir. Normal yollardan gebeliğin oluşabilmesi için yumurta çatlatma iğnesi uygulanmadan önceki ve sonraki bir iki gün içinde korunmasız olarak kontrollü ve düzenli cinsel ilişkiye girilmiş olması gebelik şansını artırır.
Eğer çatlatma iğnesinden sonra aşılama tedavisi uygulanacaksa iğneden 36 saat sonra işlem uygulanmaktadır.
Tüp bebek yöntemi ile bebek sahibi olunuyorsa, burada da yumurtaların çatlamasından hemen sonra yumurta toplama aşaması uygulamasına geçilerek 36 saat sonra sperm transfer işlemi yapılabilmektedir.
YUMURTA ÇATLATMA İĞNESİ NASIL YAPILIR?
Yumurta çatlatma iğneleri, yumurta yeterince büyüdüğünde kas içine ya da cilt altına uygulanır. Cilt altına uygulanan enjeksiyon işlemi, kolun arka kısmına ya da alt karın bölgesine yapılırken, kas içine uygulanan yumurta çatlatma iğneleri kalçadan enjekte edilir. Çatlatma iğnesini kendinize kolayca uygulayabilir ve yoğun bir acı hissetmezsiniz. Ya da herhangi bir sağlık kuruluşunda da yaptırabilirsiniz.
ÇATLATMA İĞNESİ AĞRI YAPAR MI?
Çatlatma iğnesi uygulaması ağrısız bir işlemdir ve ağrı yapması beklenmez. Çatlatma iğnesi yapılırken sadece iğnenin giriş ağrısı olur. Normal enjeksiyonlardan farkı yoktur.
ÇATLATMA İĞNESİNDEN SONRA YUMURTANIN ÇATLADIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Yumurta iğne ile çatlatıldığında folikülün içindeki sıvı rahim ve yumurtalıkların bulunduğu alana dağılır. Bu sıvı kasıklarda tek taraflı ya da çift taraflı ağrıya sebep olabilir. Ayrıca göğüslerde şişkinlik, vajinal akıntıda artış, vücut ısısının ve cinsel isteğin artması gibi belirtiler de yumurtanın çatlama belirtileridir. Her kadında bu belirtilerin tamamı görülmeyebilir. Yumurtanın çatladığının en net ispatı ultrasonla görüntüleme ve kan tahlilleri ile olur.
ÇATLATMA İĞNESİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?
Genel olarak çatlatma iğnelerinin yan etkisi yoktur. Nadiren OHSS denilen yumurtalıkların aşırı uyarılması durumuna neden olabilirler. Bu tarz durumlarda yan etki olarak anne adaylarında nefes darlığı, mide bulantısı, kusma, ishal ve kısa zaman içinde kilo alma durumları yaşanır. Bu durumda doktora başvurulmalıdır.
ÇATLATMA İĞNESİNİ HERKES KULLANABİLİR Mİ?
Hayır. Yumurtaları büyüten ve çatlatan ilaçlar kesinlikle doktor gözetiminde kullanılmalıdır. Yumurtalıkta nedeni bilinmeyen kistler varsa veya bilinmeyen bir tümör söz konusuysa vücutta bu ilaçlar var olan hastalığın kötüleşmesine ve yayılmasına neden olabilir. Pıhtılaşma bozukluğu olanlarda çatlatma iğneleri çok dikkatli kullanılmalıdır. Bu kişilerde yeni pıhtı oluşmasına ve kalp krizi ya da inmeye neden olabilir.
Bu yüzden bu ilaçlar doktor kontrolünde ve gözetiminde kullanılmalıdır.
YUMURTA ÇATLATMA İĞNESİNDEN SONRA NE ZAMAN HAMİLELİK TESTİ YAPILIR?
Yumurta çatlatma iğnesi ile elde edilen gebeliklerin doğal yolla gerçekleşen gebeliklerden bir farkı yoktur. Yumurta çatlatma iğnesinden sonra gebelik testi için adetin gecikmesi beklenir. Bu da ortalama olarak yumurta çatlatma iğnesi yapıldıktan 14 gün sonrasına denk gelmektedir. Tüp bebek tedavilerinde ise en erken transferden 12 sonra test yapılmalıdır.