HAMİLELİK ÖNCESİ FOLİK ASİT KULLANIMI NÖRAL TÜP DEFEKTİNİ ENGELLER Mİ?
NÖRAL TÜP DEFEKTİ NEDİR?
Nöral tüp defektİ, bazı bebeklerin omurilik ve beyin gelişiminde ortaya çıkan anormalliklerdir. En sık görülen kusurlar spina bifida (omurganın ve omuriliğin bir kısmının anormal gelişimi) ve beynin anormal gelişimi olan anensefalidir.
Spina bifida, anensefali ve sinir sistemini etkileyen diğer birkaç hastalığın (NTD) gebelik öncesi ve gebelik sırasındaki serum folik asit düzeyleri ile ilişkili olduğu gözlemlenmiştir.
FOLİK ASİT NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?
Bebeğin merkezi sinir sistemi, henüz anne adayı gebeliğinin farkında olmadan gelişmeye başlar. Folik asit düzeyi yeterli değilse sinir borusu boyunca doku kaynaşması tam gerçekleşmeyebilir, bu da omuriliğin açıkta kalmasına ve “açık omurga” diye bilinen durumun ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıca folik asit düzeyi yetersizliği merkezi sinir sistemi hastalıklarına, bu da bebeklerin doğumdan sonra gelişmeden ölmesine neden olabilir.
Son yıllarda yapılan çalışmalar, gebelikten önce ve gebeliğin ilk 3 ayında kullanacağı günde 0.4 mg folik asit ile bu sorunların %70 oranında önlenebileceğini göstermektedir. Anne olmaya karar verenlerin mutlaka hamilelik öncesi folik aside başlaması ve düzenli olarak kullanması gerekir.
Türkiye’de 2010-2012 yılları arasında takip edilen gebelikler sonucunda dünyaya gelen veya operasyon için söz konusu hastanelere başvuran Türk ve Suriye uyruklu 40 NTD’li bebeği dünyaya getiren kadınlar ile bir çalışma yürütülmüştür. Sonuç olarak bireylerin hiçbirinin gebelik öncesi dönemde ve gebelik süresi boyunca düzenli olarak folik asit desteği almadığı saptanmıştır (Altaş ve ark., 2012).
Çin’in kuzeyinde ilk gebeliklerinde NTD gözlemlenmiş 851 kadın ile yapılan bir araştırmada bu kadınların 578’inin yeniden gebe kaldığı ve ikinci gebeliklerinde folik asit desteği almayanların %2.6’sında, destek alanların ise %1.5’inde yeniden NTD gözlemlendiği saptanmıştır. Kadınların büyük bir çoğunluğu (%73) ilk gebeliklerinde hamile kaldıklarını öğrendikten sonra folik asit desteği kullandıklarını bildirmişilerdir (Liu ve ark., 2017).
FOLİK ASİT TAKVİYESİYLE NTD ENGELLEMEK MÜMKÜN
Son yıllarda yapılan araştırmalar, NTD’lerin annenin gebelik öncesinden başlayarak gebeliğinin ilk üç ayında kullanacağı günde 0,4 mg folik asit ile %70 oranında önlenebileceğini göstermektedir.
Ülkemizdeki NTD sıklığının göreceli olarak yüksek olduğu düşünüldüğünde gebe kalma döneminde folik asit kullanılmasının NTD sıklığını azaltmada önemli katkısı olması beklenir. Türkiye'de NTD sıklığının azaltılması için aşağıda sıralanan önlemlerin uygulanması yararlı olacaktır.
NTD’li bebek doğurmuş ya da kendilerinde /yakın akrabalarında NTD öyküsü olan tüm çiftler, yeni bir gebelik öncesi folik asit kullanımı konusunda bilgilendirilmelidirler. Bu dönemde genetik danışmanlık verilmeli ve anne adayının günlük 4-5 mg folik asit kullanmaya başlaması sağlanmalıdır.
FOLİK ASİTE NE ZAMAN BAŞLAMALIYIM?
Planlı bir gebelik ile gebelik öncesinde folik asit desteğine başlanması (400 mcg/gün) ve birinci trimester boyunca mutlaka kullanılmaya devam edilmesi gerekmektedir.
Gebe kalmadan altı hafta öncesi başlanmalı ve hamilelik sonrası ilk üç ay kullanılmalıdır.
Folat yetersizliğinde erkeklerde de sperm sayısında azalma ve kalitesinin düşük olduğu bildirilmiştir.